Rashin ƙiba a yara na iya zama alamar tarin fuka – Masana

0
372

Ƙwararru a fannin kiwon lafiya a wani horon kafofin yaɗa labarai kan cutar tarin fuka, sun ce rashin ƙiba ko rama ga yara kan iya zama sakamakon cutar tarin fuka.

A cewarsu, sauran alamomi da alamun da ke nuna alamun cutar tarin fuka a yara sun haɗa da gazawar girma ko yin ƙiba, zazzaɓi mai zafi da tari na tsawon makonni biyu, da kusanci da duk wanda ke da tarin fuka.

Cibiyar koyar da ilimin halittar ɗan adam (IHVN) tare da haɗin gwiwar Breakthrough Action-Nigeria (BA-N) ne suka shirya horon. Dakta Babajide Ƙadiri, shugaban ƙungiyar ta USAID IHVN TB LON 3 Project a jihar Legas, ya yi jawabi a wajen horon.

KU KUMA KARANTA: Yadda bacci ta gefen hagu ke illata zuciyar mutum

A cewarsa, yaran da ke cikin haɗarin tuntuɓar tarin fuka, sun haɗa da waɗanda ke zaune tare da manya masu fama da tarin fuka, masu ɗauke da cutar ƙanjamau da kuma yaran da ke fama da tamowa.

Dangane da ƙalubalen da ke tattare da shawo kan cutar tarin fuka, ya ce: “Akwai ƙarancin wayar da kan jama’a game da cutar tarin fuka.

“Har ila yau, rashin kyawun halayen neman lafiya, ƙyama da wariya, iyakancewar kafofin watsa labaru wajen samar da wayar da kan tarin fuka, ƙananan ƙididdiga na zato ga yara tarin fuka ta hanyar masu ba da lafiya da kuma ƙananan kuɗaɗe don magance cutar tarin fuka.”

Ya bayyana cewa wayar da kan jama’a akai-akai game da tarin fuka ga yara da haɗin gwiwa tare da kafofin watsa labarai zai taimaka wajen riga-kafi, sarrafawa da sarrafa tarin fuka.

Shi ma da yake jawabi, Dakta Joseph Edor, Babban Jami’in Shirye-Shirye na II TB/RCCE USAID Breakthrough Action-Nigeria, ya ce cutar tarin fuka cuta ce ta iska, wadda ta fi yawa ga maza fiye da mata a Najeriya.

Ya ce tarin tarin fuka, da ke haifar da ƙwayar cutar tarin fuka ta Mycobacterium (M tuberculosis), ita ce mafi yawan nau’in.

Edor ya ce tarin fuka na iya faruwa a ko’ina a cikin jiki tare da lura da cewa alamomi guda huɗu da ake amfani da su don tantance marasa lafiya sun haɗa da tari (tsawon makonni biyu ko fiye), zazzaɓi, gumi na dare da kuma asarar nauyi da ba a bayyana ba.

Ya ce cutar da ba a kula da ita ba za ta iya kamuwa da matsakaitan mutane 10 zuwa 15 a cikin shekara guda, inda ya ce kashi 25 cikin 100 na ‘yan Najeriya ne kawai ke da sahihin bayani game da tarin fuka.

Ya ce ganewar cutar tarin fuka ita ce gwajin sputum na TB na huhu, X-ray na kirji da gwajin kashi (stool) a cikin yara. Edor ya ce maganin tarin fuka ya haɗa da magungunan baka na tsawon watanni shida.

Duk da haka, ya ce tarin fuka, MDR TB, na iya faruwa a lokacin da ba a kula da maganin tarin fuka ba kuma yana iya faruwa lokacin da wani ya kamu da cutar ta MDR TB.

Leave a Reply