OP-ED: Taron ƙoli don inganta ci gaba
Daga Sakatare-Janar na Majalisar Ɗinkin Duniya, Antonio Guterres
Dole ne shugabannin duniya su sake farfaɗo da haɗin gwiwar duniya don yau da gobe.
Ana tattaunawar ƙarshe da aka gudanar a Birnin New York domin halartar taron ƙoli na inganta ci gaba a wannan wata, inda shugabannin ƙasashe za su amince da yin gyare-gyare kan tubalin haɗin gwiwar duniya.
Majalisar Ɗinkin Duniya ta ƙira wannan babban taron ƙoli saboda tabbatacciyar hujja: matsalolin duniya suna tafiya da sauri fiye da cibiyoyin da aka tsara don magance su.
Muna ganin wannan a kusa da mu. Munanan rikice-rikice da tashin hankali suna jawo muguwar wahala; vangarorin geopolitical suna da yawa; rashin daidaito da rashin adalci suna ko’ina, suna lalata amana, suna kara korafe-korafe.
Ƙalubalen da suka daɗe na talauci, yunwa, wariya, son zuciya da wariyar launin fata suna ɗaukar sabbin salo.
A halin yanzu, muna fuskantar sabbin barazanar wanzuwa, daga rugujewar yanayi mai gaggawa da lalata muhalli zuwa fasahohi kamar Artificial Intelligence da ke haɓaka cikin daɓi’a da doka.
Babban Taron Majalisar Ɗinkin Duniya Don Iganta Ci Gaba zai zama mafita ga duk waɗannan ƙalubalen. Amma muna buƙatar sabunta tsarin wanda shugabannin duniya kawai za su iya bayarwa.
Yanke shawara na ƙasa da ƙasa ya maƙale a cikin rikice-rikicen lokaci. Yawancin cibiyoyi da kayan aiki na duniya samfuri ne na shekarun 1940 – zamanin da ke gabanin dunƙulewar duniya, kafin a karɓe mulkin mallaka, kafin a yi la’akari da hakkin ɗan’adam na duniya da daidaiton jinsi, kafin ɗan’adam ya yi tafiya zuwa sararin samaniya, kar a manta da sararin samaniya.
Waɗanda suka yi nasara a yakin duniya na biyu har yanzu suna da fifiko a kwamitin sulhu na Majalisar Ɗinkin Duniya yayin da ɗaukacin nahiyar Afirka ba ta da kujera ta dindindin.
KU KUMA KARANTA: Za a yi babban taron Majalisar Ɗinkin Duniya don iganta ci gaba
Tsarin gine-ginen hada-hadar kuɗi na duniya yana da nauyi sosai kan ƙasashe masu tasowa, kuma suna kasa samar da hanyar tsaro a lokacin da suke fuskantar matsaloli, lamarin da ya sa suka dilmiya cikin ƙangin basussuka, wanda ke fitar da kuɗaɗe daga hannun jari ga jama’arsu.
Kuma cibiyoyin duniya suna iyakance sarari ga yawancin manyan ‘yan wasa a duniyar yau, daga kungiyoyin farar hula zuwa kamfanoni masu zaman kansu.
Matasan da za su gaji nan gaba kusan ba a iya ganin su, yayin da muradun al’umman da za su zo gaba ba su da wakilci.
Sakon a bayyane yake: ba za mu iya haifar da lamari mai dacewa a nan gaba ga jikokinmu tare da tsarin da aka gina don kakanninmu ba. Taron koli na inganta ci gaba zai zama wata dama ta sake kafa hadin gwiwa tsakanin bangarori da yawa wanda ya dace da karni na 21.
Matsalolin da muka ba da shawarar sun hada da Sabuwar Agenda don Zaman Lafiya da ke mayar da hankali kan sabunta cibiyoyi da kayan aikin kasa da kasa don hanawa da kawo karshen rikice-rikice, gami da Kwamitin Tsaro na Majalisar Ɗinkin Duniya.
Sabuwar Ajandar Zaman Lafiya ta yi kira da a sake yunkurin kawar da duniyarmu daga makaman nukiliya da sauran Makamai da illata jama’a; da kuma faɗaɗa ma’anar tsaro don haɗawa da cin zarafin ƙungiyoyi.
Yana yin la’akari da barazanar tsaro a nan gaba, tare da sanin sauyin yanayin yaki da kuma hadarin yin amfani da sabbin fasahohi. Misali, muna bukatar yarjejeniya ta duniya don haramta abin da ake kira Munanan makamai masu cin gashin kansu waxanda za su iya yanke shawarar rayuwa ko ta mutuwa ba tare da shigar ɗan’adam ba.
Cibiyoyin kuɗi na duniya dole ne su yi la’akari da duniyar yau kuma su kasance da kayan aiki don jagorantar amsa mai karfi ga kalubale na yau, bashi, ci gaba mai dorewa da kuma aikin yanayi.
Hakan na nufin tunkarar matakai na matsalar bashi, da ƙara ƙarfin ba da lamuni na bankunan ci gaban ƙasashe da dama, da sauya tsarin kasuwancinsu ta yadda ƙasashe masu tasowa za su samu damar samun kuɗaɗe masu zaman kansu cikin sauƙi.
Idan ba tare da wannan kuɗin ba, ƙasashe masu tasowa ba za su iya magance babbar barazanar da ke tunkararmu ba nan gaba: Suna bukatar albarkatu cikin gaggawa don canzawa daga burbushin halittu masu rugujewa zuwa tsaftataccen makamashi mai sabuntawa.
Kuma kamar yadda shugabanni suka bayyana a shekarar da ta gabata, sake fasalin tsarin hada-hadar kuɗi na duniya shi ma mabuɗin ne don yin al’amuran da ake buƙata na ci gaba mai ɗorewa.
Taron zai kuma mai da hankali kan sabbin fasahohi da ke da tasiri a duniya, da neman hanyoyin da za a rufe rarrabuwar kawuna na dijital da kafa ƙa’idoji guda ɗaya don samar da ingantacciyar makoma ta dijital, ‘yanci da aminci ga kowa. Artificial Intelligence fasaha ce ta juyin juya hali tare da aikace-aikace da muka fara fahimta. Mun gabatar da muhimman shawarwari ga gwamnatoci, tare da kamfanonin fasaha, masana kimiyya da kungiyoyin jama’a, don yin aiki kan tsarin kula da haɗari ga AI da kuma lura da rage illolinsa, tare da raba fa’idojinsa.
Ba za a iya barin mulkin AI ga masu arziki ba; tana bukatar dukkan kasashe su sanya hannu, kuma Majalisar Ɗinkin Duniya a shirye take ta samar da wani dandali na hada kan jama’a.
Hakkin ɗan’adam da daidaiton jinsi jigo ne na gama gari wanda ke hada duk waɗannan shawarwari.
Ba za a iya yanke shawara ta duniya ba tare da mutunta duk hakkokin ɗan’adam da bambancin al’adu ba, tabbatar da cikakken shiga da jagoranci na mata da ‘yan mata. Muna neman sabon yunƙuri na kawar da shingen tarihi, na doka, zamantakewa da tattalin arziki, waɗanda ke cire mata daga mulki.
Masu samar da zaman lafiya na shekarun 1940 sun kirkiro cibiyoyin da suka taimaka wajen hana yakin duniya na uku da kuma fitar da kasashe da dama daga mulkin mallaka zuwa ‘yancin kai. Amma ba za su gane yanayin duniya na yau ba.
Babban taron majalisar dinkin duniya don iganta ci gaba wata dama ce ta gina cibiyoyi masu inganci da hada kai da kayan aikin hadin gwiwa na duniya, wanda aka tsara zuwa karni na 21 da kuma duniyarmu mai girma.
Ina ƙira ga shugabanni da su yi amfani da wannan dama
