Mutane miliyan 8 ke mutuwa kowace shekara, sakamakon shan taba-sigari – WHO

Hukumar lafiya ta duniya WHO, ta ce annobar taba-sigari na ɗaya daga cikin manyan ƙalubalen da duniya ta taɓa fuskanta a fannin kiwon lafiyar al’umma, inda ta kashe sama da mutane miliyan takwas a duniya ke mutuwa kowace shekara.

Dakta Matshidiso Moeti Daraktar yankin Afirka ta bayyana hakan a cikin saƙonta na tunawa da ranar yaƙi da shan taba ta duniya da ake gudanarwa a kowace ranar 31 ga watan Mayu.

Misis Moeti ta ce ƙungiyar ta bi sahun sauran ƙasashen duniya don tunawa da ranar daina shan taba ta duniya da taken ” noma abinci, ba taba sigari ba”.

Ta ce, taken taron na da nufin wayar da kan jama’a game da hanyoyin noman amfanin gona na daban da kuma tallata wa manoman taba da ƙwarin gwiwar bunƙasa noman amfanin gona mai gina jiki.

A cewarta, taken ya kuma nemi fallasa ƙoƙarin da masana’antar taba ke yi na yin katsalandan ga yunƙurin maye gurbin noman taba da amfanin gona mai ɗorewa, wanda hakan ke ƙara taɓarɓare matsalar ƙarancin abinci a duniya.

KU KUMA KARANTA: Hukumar kwastam ta kama mutane 4 ɗauke da fakiti 553 na tabar wiwi

“Yana ƙira gare mu duka da mu bincika yadda abinci da manufofin aikin gona ke samar da isasshen abinci mai gina jiki da ingantaccen abinci yayin da ake rage yawan sigari,” in ji ta.

A cewarta, Afirka na samun ƙaruwa, alal misali, yawan manya masu shan taba sigari ya ƙaru a yankin Afirka na WHO daga miliyan 64 a shekarar 2000 zuwa miliyan 73 a shekarar 2018.

“Kamfen ɗin tallace-tallace mai ƙarfi na masana’antar taba da kuma ƙara yawan samar da sigari su ma suna ba da gudumawa ga hakan,” in ji ta.

Moeti ta yi ƙira ga ƙasashe masu noman sigari a yankin Afirka da su ƙara ƙaimi wajen aiwatar da doka ta 17 da ta 18 na yarjejeniyar hana shan taba sigari (WHO FCTC).

A cewarta, ana iya yin haka ta hanyar samar da doka, da ingantawa, da aiwatar da manufofi da tsare-tsare masu dacewa, da ba da damar yanayin kasuwa ga manoman taba su koma noman abinci.

Ta ce irin wannan zai taimaka wa iyalansu da ingantacciyar rayuwa tare da inganta kare muhalli da lafiyar mutane.

“Ta hanyar irin wannan aikin, za mu yi noman abinci, wanda al’ummarmu ke buƙata, ba taba sigari ba,” in ji Moeti.

A cewarta, ranar ta ba mu damar bayyana illolin da ke tattare da shan taba. Moeti ta ce wannan kuma wani lokaci ne na sabunta shawarwarinmu na samar da ingantattun tsare-tsare don dakatar da cutar ta taba da tasirinta ga ɗaiɗaikun mutane, al’ummomi, da ƙasashe.

Ta ce noman taba da samar da sigari na ƙara ta’azzara cimaka da ƙarancin abinci. “Noman taba sigari na lalata muhallin halittu, yana lalata ƙasa na haihuwa, yana gurɓatar da ruwa da gurɓata muhalli.

“Duk wata ribar da za a samu daga taba a matsayin noman kuɗi ba za ta iya daidaita barnar da aka samu ga samar da abinci mai ɗorewa ba a ƙasashe masu ƙanƙanta da matsakaita.

“Kusan mutane miliyan 828 na fuskantar yunwa a duniya. Daga cikin waɗannan, miliyan 278 (kashi 20 cikin 100 na Afirka ne. “Bugu da ƙari, kashi 57.9 na mutanen Afirka suna fama da matsakaita zuwa matsananciyar ƙarancin abinci,” in ji ta.

Moeti ta ce irin wannan matakin zai kawo cikas ga samun nasarar yankin na SDG 2 da ke da nufin kawo ƙarshen yunwa, da samar da isasshen abinci da ingantaccen abinci mai gina jiki, da inganta noma mai ɗorewa.

Ta ce ƙaruwar manyan direbobin da ke haifar da ƙarancin abinci da yanayin rashin abinci mai gina jiki a baya-bayan nan, kamar tashe-tashen hankula, matsanancin yanayi, da taɓarɓarewar tattalin arziƙi, ya ƙara dagula lamarin.

A cewarta, ayyukanmu na haɗin gwiwa suna da mahimmanci, don haka kowa zai sami isasshen abinci. Ta ce Afirka ta fuskanci babban ƙalubale a fannin samar da abinci da abinci mai gina jiki sakamakon ƙaruwar noman taba a yankin.

A cewarta, bayanai da ake da su sun nuna cewa, yayin da yankin da ake noman taba ya ragu da kashi 15.7 cikin ɗari a duniya, a Afirka ya ƙaru da kashi 3.4 daga shekarar 2012 zuwa 2018.

“A wannan lokacin, noman ganyen taba a duniya ya ragu da kashi 13.9 cikin 100 duk da haka, ya ƙaru da kashi 10.6 a Afirka. “A cikin ‘yan shekarun nan, noman taba ya koma Afirka saboda yanayin tsari wanda ya fi dacewa ga masana’antar taba tare da ƙaruwar buƙatar taba.

“WHO tana aiki tare da Membobin ƙasashe da sauran abokan haɗin gwiwa don taimaka wa manoma wajen canzawa daga noman taba zuwa sauran amfanin gona.

“A cikin shekaru biyu da suka gabata, wani shiri a Kenya ya taimaka wa manoman taba sigari sama da 2000 don komawa ga amfanin gona daban.

“Wannan ya haifar da ingantaccen abinci da abinci mai gina jiki, ƙaruwar kuɗin shiga ga manoma, ingantattun ayyukan noma da kuma gyara muhalli,” in ji ta. Moeti ta yi ƙira da faɗaɗa irin wannan shiri ya kamata a ƙarfafa gwiwa ga dukkan ƙasashen da ke noman taba a Afirka.


Comments

2 responses to “Mutane miliyan 8 ke mutuwa kowace shekara, sakamakon shan taba-sigari – WHO”

  1. […] KU KUMA KARANTA: Mutane miliyan 8 ke mutuwa kowace shekara, sakamakon shan taba-sigari – WHO […]

  2. […] KU KUMA KARANTA: Mutane miliyan 8 ke mutuwa kowace shekara, sakamakon shan taba-sigari – WHO […]

Leave a Reply

Your email address will not be published. Required fields are marked *