Harkokin Mata
Matse farji da alum nada hatsari– Likitan mata
Masana kiwon lafiyar mata sun gargaɗi mata da su guji amfani da alum wajen matse farjinsu, suna masu gargaɗin cewa hakan na iya haifar da kamuwa da cuta da rashin haihuwa.
Ƙwararrun sun bayyana hakan ne a wata tattaunawa ta musamman da suka yi da jaridar PUNCH HealthWise, inda suka jaddada cewa amfani da alum wajen wanke farji ba zai iya dawo da budurcin da ya bata ba.
Alum wani sinadari ne na inorganic wanda gabaɗaya ya ƙunshi kwayoyin ruwa, aluminum ko wasu karafa, da sulfates.
Wani Mataimakin Farfesa kuma Mashawarcin likitan mata a Asibitin koyarwa na jami’ar Najeriya da ke Ituku/Ozalla a Jihar Enugu, Dokta Uche Agu, ya shaida wa wakilinmu cewa, wannan al’adar kuskure ce da wasu mata ke ganin za su yi amfani da alum wajen wanke farji, da matse su dan ya dawo musu da budurci.
KU KUMA KARANTA: Anfanin ayaba 12 da ya haɗar da kiyaye lafiyar ƙoda, anfani ga mata masu juna biyu, da taimakawa ƙwaƙwalwar ɗalibai
Dokta Agu ya ce, “Yin amfani da alum wajen wanke al’aura kuskure ne da wasu matan ke yi na cewa suna da budurci.
Amma kuskure ne kawai da yaudara saboda ba ya yin komai.
“Yana da matukar hatsari saboda alum na iya zama mai lalacewa kuma yana haifar da ƙonewa da kumburi na fatan farji.
“Hakanan yana iya haifar da tabo kuma yana iya toshewa ko ƙanƙantar da wurin sosai, har sai anyi wa farji tiyata don buɗe shi.
A cewarsa, ciwon da ka iya tasowa ta hanyar amfani da alum wajen wanke al’aura na iya toshe bututun fallopian da kuma haifar da rashin haihuwa.
Likitan mata ya kuma yi gargaɗin cewa irin wannan mummunar ɗabi’a na iya haifar da matsala a cikin ciki idan mace ta tsira daga rashin haihuwa.
“Idan mace ta samu ciki daga ƙarshe kuma farjin ta ƙuntace, zai yi wahala jariri ya bi ta wata kunkuntar magudanar ruwa.
“Don haka, idan a ƙarshe jaririn ya wuce wurin, yakan haifar da rauni mai yawa a yankin kuma yana iya haifar da matsaloli kamar yoyon fitsari.
“Kuma idan jaririn ya kasa wucewa a can, yana iya haifar da tiyata da kuma tiyatar cesarean saboda wurin ya takaita. Wannan shi ne matsalar haihuwa,” in ji Dokta Agu.
“Akwai wanda ake kira cikakken laceration. Idan an juye shi gaba daya, wato lokacin da aka lakace gaba daya siffa ta hymen, ba ta warkewa,bugu da ƙari, idan ɓarna ce mai ɓarna, zai iya warkewa.
“Amma a wani yanayi da mutum ya rasa budurcinsa na tsawon wani lokaci, an yayyage magudanar ruwa sosai saboda yawan jima’i da ake yi a kai a kai wanda ya kai ga ƙara raguwar girman jinin, ba ya yin girma ko kadan.”
A cikin labarin 2022 da da jaridar lafiyar mata ta Gynecology and obstetrics Clinical Medicine a Science Direct, marubuta suka ce al’adar farji da yawa na jefa mata cikin haɗarin kamuwa da cututtukan mahaifa.
Science Direct shafi ne da ke ba da dama ga wallafe-wallafen kimiyya da na likita. Masu binciken sun lura cewa a duk duniya, mata suna yin al’ada iri-iri don inganta tsafta da lafiyar jima’i.
“Wasu daga cikin kayayyakin da aka saba amfani da su sun hada da tsaftace farji (douching ko wankewa da ruwa), shafa a cikin farji da karin kumallo, da kuma shigar da abubuwan da suke bushewa ko danne farji da kuma kara nishadi.
“Duk da haka, daidaitaccen pH na farji na 4.5, mai mahimmanci don kiyaye lafiyayyen shingen rigaƙafi na farji, irin wannan aikin na mata na iya damuwa.
“Kayayyakin da aka yi amfani da su na iya yin tasiri ga abubuwan da aka saba da su na microbiome na farji ta hanyar canza pH ko tasirin ƙwayoyin cuta kai tsaye.
“Ya kamata mu ci gaba da kara wayar da kan jama’a don magance kuskuren da ke haifar da yakin tallace-tallace da rashin fahimta,” in ji masu binciken.
Shima da yake nasa ƙarin bayanin mashawarcin likitan mata kuma likitan mata a Asibitin koyarwa na jami’ar Jihar Legas da ke Ikeja, Dokta Modupe Adedeji, ya ce wanke al’aurar da alum na iya haifar da cututtuka ga al’aura da kuma haifar da munanan matsalolin lafiya.
Dokta Adedeji ya shawarci mata da kada su yi amfani da duk wani abu da zai kawo cikas ga yanayin al’adar farji.
“Amma wasu mutane za su je su debi wani abu ba tare da karanta abin da ke ciki ba kuma zai fara lalata yanayin al’adar farji.
“Za su iya shigar da ƙwayoyin cuta zuwa yankin ta yadda za su kara matsalar.
A ƙarshe, suna kamuwa da cuta,” in ji ta.
Daga cikin matsalolin da iyaye mata ke fuskanta yayin naƙuda wadda ke hana su tafiya bayan haihuwa saboda raunin ƙafafu akwai matsalar nan da ake cewa “Maternal Obstetric Palsy” a turancin likita.
Wannan matsala na faruwa ne yayin naƙuda a lokacin da kan jariri ya sauƙo zuwa ƙugun uwa. Tsawaitar naƙuda ko kuma tangarɗar naƙudar kan sa kan jariri ya danne gungun jijiyoyin laka da suka sauƙo zuwa ƙugu da ƙafafu da ake cewa “lumbosacral plexus” a yaren likita.
Duk da cewa wannan matsala tana iya shafar ƙafafu biyu a lokaci guda, amma ta fi shafar ƙafa ɗaya.
Iyaye mata da suke da haɗarin samun wannan matsala sun haɗa da:
1] Gajeru; saboda ƙuncin ƙugu.
2] Naƙuda da haihuwar jaririn da kansa ya wuce matsakaicin girma, wato girman kan jaririn ya fi faɗin mafitar ƙugun.
3] Nawa ko tsawaitar naƙuda fiye da yadda aka saba gani.
4] Uwayen da suka gaza haihuwa da kansu har sai da aka temaka musu da maƙatar ungozoma domin zaƙulo kan jaririn, wato “forcep delivery” a turance.
5] Juyewa ko karkacewar jariri yayin naƙuda da sauransu.
Alamun larurar sun haɗa da:
Waɗansu alamun suna bayyana tun a lokacin naƙuda, a yayin da wasu kuma kan bayyana bayan haihuwa.
KU KUMA KARANTA: Dalilan da ya sa maganin tazarar haihuwa ke haifar da illoli ga mata
1] Ciwo daga cinya zuwa tafin sawu.
2] Rashin jin daɗi a fatar ƙafar; kamar jin tafiyar kiyashi, jin dindiris, jin kamar ana tsira allura, ko kuma jin kamar jan wutar lantarki.
3] Shanyewar ko raunin ƙafafu da tafin sawu.
4] Ƙwacewar fitsari da da ko bahaya.
5] Matsalar saduwa da iyali, da dai sauransu.
Sai dai, sau da yawa a kan bar iyaye matan da suka haihu a kwance saboda sun kasa tashi sakamakon rashin ƙwarin ƙafafunsu ba tare da an ɗauki matakan da suka kamata ba.
A yayin da mace ta haihu, sannan aka lura ta kasa taka ƙafafunta a tuntuɓi likitan fisiyo domin ɗaukar matakan da suka kamata.
Daga Ibraheem El-Tafseer
A wannan rubutu da Aisha Salisu Babangida ta yi, a kan wannan matsala ta fara ne da cewa; Magungunan hana ɗaukar ciki sun zama muhimmin al’amari ga ma’aurata, musamman ma mata da ke amfani da su wajen ba da tazarar haihuwa da tsara rayuwar iyali.
Irin waɗannan magunguna, sun ƙunshi hanyoyi daban-daban, kama daga magungunan sha zuwa allurai da robar da ake sanya wa mata a dantsensu, da dai sauransu.
Da yawan mata na ganin fa’idar amfani da magungunan hana ɗaukar ciki, amma wasu sun ce sukan fuskanci matsaloli da dama da ke zuwa bayan amfani da su.
Waɗansu matsalolin da mata ke fuskanta sakamakon amfani da magungunan hana ɗaukar ciki kamar yadda Maryam da Faiza, wasu iyaye mata masu amfani da irin waɗannan magunguna suka shaida wa BBC, su ne; matsalolin al’ada da ƙarin ƙiba da amai.
KU KUMA KARANTA: Abincin Najeriya da masu neman haihuwa ya kamata su ci
Akwai ma ciwon Nono da ciwon kai da rage sha’awar jima’i da fitowar wani ruwa daga al’aura da dai sauransu.
Waɗannan matsaloli suna kuma haifar da rashin jituwa a tsakanin ma’aurata in ji su.
Wani kwamiti na ma’aikatar ilimi mai zurfi ta Afganistan ta ce yana kan shirin sake buɗe jami’o’i ga ɗalibai mata, kamar yadda kafafen yaɗa labarai na ƙasar suka ruwaito a ranar Litinin.
Kwamitin ya bayyana hakan ne a lokacin wani rahoto na shekara-shekara na ma’aikatar.
“Za mu raba shi da jama’a idan an kammala shirin,” in ji rahoton.
KU KUMA KARANTA: Taliban ta haramta wa matan Afganistan yin kayan kwalliya, da rufe waɗanda ake da su
Muƙaddashin ministan ilimi mai zurfi Lutfullah Khairkhwa ya ce har yanzu ba a bayyana lokacin kammala shirin ba.
Ya zuwa yanzu dai an hana mata shiga jami’o’i a ƙasar Afganistan.
Ma’aikatar Ilimi mai zurfi ta sanar da hana ilimin mata a watan Disamba 2022.
-
Kotu1 year agoKotu tayi watsi da ƙarar APC game da zaɓen Abba Gida Gida
-
Labarai9 months agoDalilin da ya sa na saka wa matata sasari – Wani magidanci a Potiskum
-
Ƙasashen Waje1 year agoƊaliban Najeriya a Sudan sun nemi a kwaso su daga ƙasar
-
Labarai1 year ago‘Yan banga sun kama wani mutum da ke yunƙurin sace yarinya a Kano
Pingback: Tsaftace farji da sabulu na iya haifar da cututtuka, masana sun yi gargaɗi ga mata | Neptune Prime Hausa
Pingback: Cin zarafi ne, canza wa yara halittar fata – Likitan fata | Neptune Prime Hausa