Babu uziri a yaƙi da cin zarafin mata – Mohamed M. Fall
Babu wata al’ada, matsin tattalin arziki, ko zamantakewa da zai iya tabbatar da wahalar da miliyoyin mata da ‘yan mata ke sha. Aikinmu shi ne mu ƙalubalanci waɗannan labarai masu cutarwa.
Rashin daidaito tsakanin jinsi da cin zarafin mata na daya daga cikin manyan kalubalen da ke fuskantar ci gaba mai ɗorewa, ba kawai a Najeriya ba har ma a duniya baki daya.
A cewar Majalisar Ɗinkin Duniya Mata, a duniya, kimanin mata miliyan 736, kusan daya daga cikin uku na fuskanci cin zarafi ta jiki da, ko ta hanyar jima’i, cin zarafi na jima’i, ko duka biyu aƙalla sau ɗaya a rayuwarsu, wanda ke wakiltar kashi 30 cikin dari na mata masu shekaru 15 zuwa sama, wannan adadi bai haɗa da cin zarafin ta hanyar jima’i ba.
Cin zarafin mata da ‘yan mata take hakkin bil’adama ne. Yana lalata ka’idodin daidaito, mutunci, da mutuntawa. Wannan tashin hankali yana daukar nau’i-nau’i da yawa-na jiki, na rai, jima’i, da kuma tattalin arziki; kuma yana faruwa a kowane yanki na duniya, ciki har da Najeriya.
Daga cin zarafi na ƙud da ƙud zuwa ga al’adun gargajiya masu cutarwa irin su kaciyar mata, fataucin mutane, cin zarafi, yanayin cin zarafi da ya danganci jinsi dake nuna tushen rashin daidaito tsakanin al’umma.
Rahotanni sun kuma tabbatar da cewa matan da suka fuskanci tashin hankali sun fi fama da damuwa, da kuma matsalolin damuwa tare da mummunan sakamako na dogon lokaci.
KU KUMA KARANTA: Duniya ce ta gina Majalisar Ɗinkin Duniya, domin hidimta wa al’ummar duniya António Guterres
Majalisar Ɗinkin Duniya ta tabbatar da yanayin cin zarafin mata a duniya: “Ga aqalla mata 51,100 a 2023, sake juyowar lokaci cin zarafin jinsi ya kare da wani mataki na karshe kuma na rashin tausayi, kisan su daga abokan tarayya da danginsu. Ma’ana ana kashe mace a kowane minti 10.”
A Najeriya, ana samun tashe-tashen hankula da munanan ayyuka ga mata da ‘yan mata a kowace rana, kuma galibi ba a kai rahotonsu ba. Binciken Kiwon Lafiyar Jama’a da Lafiya na Najeriya a shekarar 2018 ya nuna cewa kashi 9 cikin 100 na mata masu shekaru 15 zuwa 49 sun fuskanci cin zarafi a kalla sau daya a rayuwarsu kuma kashi 31 sun fuskanci cin zarafi. Kuntatawa da abubuwan da ke haifar da cutar ta Korona sun ta’azzara cin zarafi na tushen jinsi (GBV) a cikin ƙasa.
Ɗaya daga cikin tsare-tsare na duniya da ke ba da haske kan batun cin zarafin mata shi ne kwanaki 16 na fafutukar yaki da cin zarafin mata da za a fara a ranar 25 ga Nuwamba, ranar yaki da cin zarafin mata ta duniya, kuma za a kare a ranar 10 ga Disamba, Ranar ‘Yancin dan’Adam. Wannan lokaci ya kasance wani muhimmin dandali na wayar da kan jama’a, da ɗaukar matakai, da neman kawo ƙarshen duk wani nau’i na cin zarafin mata da ‘yan mata.
A cikin waɗannan kwanaki 16 na Fadakarwa, bari mu yi tunani ba kawai a kan labarun ciwo ba amma kuma mu yi murna da karfi, juriya, da jaruntaka na mata da ‘yan mata a Nijeriya da sauran duniya. Mu mutunta muryoyinsu kuma mu himmatu ga makomar da ba ta da tashin hankali. Lokaci ne da za mu yi tunani a kan ci gabanmu kuma mu yarda da aikin da ke gabanmu.
“Babu uzuri. Haɗa kai domin kawo ƙarshen cin zarafin mata” shi ne taken bana, kuma a cewar Sakatare-Janar na Majalisar Ɗinkin Duniya Antonio Guterres, yana nufin tsayawa tare da masu fafutuka a duniya da ke kira da a kawo sauyi da kuma tallafawa wadanda suka tsira daga tashin hankali. Kira ne mai karfi ga aiki.
Yana tabbatar da alhakinmu na gama gari don tabbatar da cewa babu wata mace, ko yarinya da aka fuskanci tashin hankali a gidajensu, al’ummominsu, ko wuraren aiki. Tashin hankali ta kowace hanya ko karbar uzuri ba.
Yana da matuƙar muhimmanci mu hada kai a kokarinmu na kawar da tashin hankali a kowane irin yanayi. Dole ne mu haɗa kai da gwamnatoci, kungiyoyin farar hula, kungiyoyin kasa da kasa, da kamfanoni masu zaman kansu, don magance tushen tashin hankali.
Muna bukatar mu fuskanci halaye masu cutarwa, ra’ayoyi, da ka’idoji na nuna wariya wadanda ke dawwamar da al’adar tashin hankali. Yana da mahimmanci a karya shiru da tabbatar da cewa wadanda suka tsira sun sami tallafi da kariya da suke bukata don sake gina rayuwarsu.
Babu hujjar cin zarafin mata. Babu wata al’ada, matsin tattalin arziki, ko zamantakewa da zai iya tabbatar da wahalar da miliyoyin mata da ‘yan mata ke sha. Aikinmu shi ne mu kalubalanci wadannan labarai masu cutarwa. Hakki ne na hadin gwiwa don tabbatar da cewa kowace mace da yarinya za su rayu ba tare da tsoron tashin hankali da wariya ba.
Dole ne mu samar da yanayi mafi aminci inda mata da ‘yan mata za su iya samun ilimi, aiki, sabis na kiwon lafiya, da gudanar da rayuwa mai gamsarwa ba tare da tsoro ba.
Yayin da Najeriya ta bi sahun sauran kasashen duniya wajen bikin kwanaki 16 na fafutukar yaki da cin zarafin mata da maza, na tsaya tare da al’ummar duniya wajen bayyana gaskiya cikin gaggawa: Babu wani uzuri ga masu cin zarafin mata da ‘yan mata.
Wannan ba batun muhawara ba ne; kira ne da a dauki matakin gaggawa. Majalisar Dinkin Duniya a Nijeriya ta tsaya tsayin daka wajen yaki da tashe-tashen hankula a kowane bangare. Mun jajirce a kan kudurinmu na tallafawa gwamnatin Nijeriya da duk masu ruwa da tsaki don kawo karshen cin zarafin mata.
Ayyukanmu a Najeriya sun fi mayar da hankali ne kan karfafa tsarin shari’a, inganta samun adalci, da kuma samar da wayar da kan jama’a don canza tunani da halaye.
Amma ba za mu iya yin wannan kadai ba. Muna bukatar tallafi daga kowa: shugabannin al’umma, cibiyoyin addini, malamai, da ɗaiɗaikun mutane. Yana da mahimmanci a hada maza da yara maza a matsayin abokan tarayya a cikin wannan yakin, karfafa musu su yi magana game da tashin hankali, kalubalantar ka’idodin jinsi masu cutarwa, da haɓaka mutuntawa da daidaito a gidajensu da al’ummominsu.
Dole ne kuma mu tabbatar da cewa wadanda suka tsira daga tashin hankali sun sami damar yin amfani da ayyuka da albarkatun da suke bukata don warkarwa da sake gina rayuwarsu. Wannan ya haɗa da kiwon lafiya, taimakon doka, da ayyukan yau da kullum na shawarwari. Yana da muhimmanci a ƙirƙiri wurare inda wadanda suka tsira za su iya ba da labarinsu ba tare da tsoron ramawa ba da kuma inda aka kiyaye mutuncinsu.
Tare, za mu iya buɗe cikakkiyar damar kowane dan Nijeriya kuma mu gina makoma inda daidaiton jinsi ba buri ba ne kawai amma a tabbatar da gaskiya.
Babu hujjar cin zarafin mata, tare, za mu iya maganain nuna bambanci, tare, za mu iya gina duniya da ta kubuta daga tashin hankali da wariya. Duniyar da mata za su iya rayuwa tare da mutunci da girmamawa.
