Daga Fatima MONJA, Abuja
Ƙabilar Wodaabe ko Baroro yadda aka fi sanin su, ƙabila ne da suka yadda da rauhanai/aljanu amma sukan kira sunan Allah in suka ji wuya ko suka zo mutuwa.
A al-adar su, mace ke da hurumin zaba ma kanta miji ko da kuwa tana da wani auren, kuma ta kwanta da su dukkan su ta haifa musu ‘ya’ya.
Suna da wata al’ada ta shafe dukkanin jikin su da Jan yunbu hakan ke bawa idanun su daman fitowa farare tass.
Kamar yadda jami’ar IOWA na ƙasar Amurka ta wallafa, ƙabilar Bororo sananniyar ƙabila ce wanda galibi ake samun su a arewacin Kamaru, Chadi, Nijar, da arewa masu gabashin Najeriya.
Yaɗuwar su a yankin kudu da sahara ya ba da gudunmawa ga rukunoni fiye da15. Mutanen ƙabilar sun yadu bisa auratayya tsakanin su da kuma tafiya da suke a ayari.
A ƙiyasi, ƙabilar Wodaabe sun kai 160,000 zuwa 200,000 sun kuma rarrabu ƙungiyoyi daban daban. Bororo na taruwa waje guda domin suyi raye rayen al’adan su na Geerewol, Worso da Yakke.
Ƙabilar Wodaabe na da ilimi sosai sai dai sun yadda da ajanu Rauhanai iri iri wanda suke rayuwa a bishiya da tsoffin rijiyoyi, sai dai in sunji wuya sukan kira sunan Allah ko in sukazo mutuwa.
Al’adun Boro na ban mamaki yayin bikin aure, yana zuwa a yanayin da ba’asaba ba. Wannan bikin al’ada ana kiran shi da Yakke, maza na taruwa tare da shafe jikin su da jan yunbu da gashin ido mai kauri dan bayyana fararen idanuwan su da yi baƙin baki don fararen haƙoron su a fuskokin su dan jan hankalin amaren su.
A lokacin akan jefa mutum cikin dutse tsawon awa shida ana gyara shi dan wannan lokacin, ai ta rawa a da’ira don jan hankalin ‘yan matan. A nan ne matan ke zaban gwani ko wanda yai nasara.
Mace na da ‘yanci zaban miji sama da daya, galibi a al’adan woodeeba maza basu da ‘yanci ko kadan wajen batun jima’i ko na hadin aure. Iyaye ke zabar mijin farko daga baya mace zata iya ƙarawa a lokacin bikin Gerewol. Abinda suke kira da “Sigisbesim.”
Idan Amarya ta samu juna biyu to haramun ne miji ya ganta, tattarawa take ta koma gidan iyayenta har sai ta haife suna kiran hakan da “boofeydo” wanda hakan na nufin ya yi kuskure. A wannan lokacin ba abinda zai ƙara shiga tsakanin miji da matar sa sai bayan shera 2 ko 3, mijin zai samu wannan daman ne a lokacin da mahaifiyyar ta tagama shirya mata komai na komawa gidan shi.
Kasancewar ana girmama masu kyau a kabilar bororo hakan yaba mata daman suyi kwanciya da duk wanda ya mata, mijin ta ba yadda zaiyi koda kuwa ya gani. Idan miji yasan bashi da kyau, to zai iya ba wa matar shi dama taje ta kwanta da wanda yake da kyau dan ta haifi kyawawan yara.
