Harkokin Mata
Menopause, lokacin da jinin al’ada ya ɓace gaba ɗaya, daga A’isha Musa Auyo
Ranar 18 ga watan Oktoba ake gudanar da ranar Menopause ta duniya, duk shekara. Manufar ranar ita ce wayar da kan jama’a game da ɓacewar al’ada, da kuma hanyoyin tallafi da ake da su don inganta lafiya da walwalar iyalanmu mata.
Zan yi bayani kan abubuwan da ke faruwa a lokacin Menopause domin tunatarwa da faɗakarwa ga waɗanda ba su da masaniya kan hakan. Menopause yana faruwa ga yawancin mata masu shekaru 51, amma a wasu matan, yakan fara tsakanin shekaru 45 zuwa 55.
Me ke faruwa a menopause? Daga kimanin shekaru 35-40, mace tana da ƙwai kaɗan da suka rage a cikin Mahaifa, ze zamo ƙwai kaɗan take saki ba kamar da ba. Menopause yana nufin tsayawar al’ada.
Hormones wani sinadari ne da aka yi a jikin mutum wanda ke isar da saƙo ta hanyar jini. Misali, hormones ne ke gaya wa jiki ya ci abinci, kuma ya yi barci. Manyan hormones guda uku waɗanda ke canzawa yayin da mata ke fuskantar menopause sune: • Estrogen • Progesteron • testosterone. Canjin matakan hormone yana haifar da alamun menopause daban-daban.
1. Mataki na farko shine Perimenopause: Perimenopause shine mataki kafin lokacin shigowar ainihin menopause ɗin. Lokacin da jikin mace ya kai ƙarshen shekarun haihuwa. Perimenopause wani yanki ne na halitta na rayuwar mace, kuma yakan faru a wani lokaci daga sama da shekaru 40. Aƙalla wannan mataki yana ɗaukar shekaru huɗu zuwa shida, wata rana kuma yana iya ɗaukar shekaru ɗaya zuwa 10. A wannan lokacin, ƙwai dake mahaifa sun fara ƙarewa. Wannan yana haifar da chanjin yanayin hormone, musamman estrogen. Wannan canji yana haifar da alamu daban-daban, kamar:
1.ketowar zafi mai zuwa ya tafi.
2.Canjin hormones kuma na iya shafar al’ada. Misali, lokutan jini na iya zama mara daidaituwa, ko yayi tsayi, ko ya ƙara nauyi, ko kuma ƙila ba zai zo na ƴan watanni ba.
3. Bushewar farji.
4.Zufan dare.
5. Matsalolin rashin barci.
6. Canjin yanayi.
7. Ƙara ƙiba
8. Matsalolin da suka danganci narkewar abinci.
2.Mataki na biyu shine Menopause, yana faruwa ne lokacin da jiki ya daina samar da hormones da ke haifar da al’adar al’ada, sun tafi gaba ɗaya, wato mace ta dena haila har tsawon watanni 12 a jere. Da zarar wannan ya faru, to an shiga shiga menopause.
3.Sekuma mataki na uku shine post menopause. Yana shigowa sanda mace tafi shekara batayi al’ada ba. Da zarar wannan lokaci ya shigo, mace zata kasance cikin sa har tsawon rayuwar ta. Matakan hormones ɗinta zai kasance ƙasa kaɗan kuma ba za ta ƙara yin haila ba. Ba za a iya yin ciki ba saboda mahaifa ta daina sakin ƙwai. Yawancin mutanen da ke cikin wannan mataki suna jin yanayin perimenopause da muka ambata a sama kaɗan kaɗan. A wasu lokuta, ma ji tayi kusan sun ɓace. Alamun sun haɗa da Fitar da shigowar zafi, da gumin dare, bushewar farji da rashin jin dadin jima’i, ɓacin rai, Canje-canje a cikin jiki, rashin barci, bushewar fata, Canjin nauyi, da saukar gashi. Rashin iya riƙe fitsari, da sauransu. Idan alamun ku sun ƙara tsananta, kuma suna shiga rayuwar ku ta yau da kullun, kuyi magana da likita don ya biyu lafiyarku.
Ta yaya zan mace zata sarrafa alamun menopause da kanta?
Salon rayuwa ko canje-canjen a gida na iya taimaka ma mata su samu sauƙin alamun bayyana, da bayan menopause. Wasu daga cikin waɗannan sun haɗa da:
• Yin amfani da man shafawa na farji na ruwa a lokacin jima’i. Shafa wadannan mayuka a cikin farji yana taimakawa bushewa da jin zafi.
• Motsa jiki na yau da kullun, tunani da sauran ayyukan shaƙatawa na iya taimakawa yaye baƙin ciki da sauran alamomi masu illa na postmenopause.
. Cin abinci wanda ya wadatu da phytoestrogens kamar hatsi, flaxseed, chickpeas da ganye.
Fahimta da kuma yanayin rai lokacin Menopause
Fahimta: a lokacin nan na menopause, mata da yawa suna kokawa game da matsalolin fahimta, ko tunawa da abubuwa, ko yawan mantuwa. Hakan yana nuna cewa canjin hormonas da ke da alaƙa da menopause na iya haifar da canje-canje a cikin fahimta. Duk da haka, akwai wasu canje-canjen salon rayuwa da mace zata iya yi wanda zai iya sauƙaƙe bayyanar cututtuka da inganta ƙwaƙwalwar. 1. Cin abinci mai kyau. Abincin da ke da ƙananan ƙwayar lipoprotein (LDL) cholesterol da mai na iya zama mummunan ga zuciyar ku da kwakwalwar ku. 2. Samun isasshen hutu. 3. Motsa jiki. 4. Yin game ko atisayin na motsa ƙwaƙwalwa.
Yanayi Hali: Haushi da ɓacin rai sune mafi yawan alamun menopause. Sau da yawa, ana iya sarrafa su ta hanyar sauye-sauyen rayuwa, kamar koyan hanyoyin shaƙatawa da rage damuwa, motsa jiki da cin abinci mai lafiya, yin abubuwan kwantar da hankali kamar yoga, Ƙirƙirar sababbin abubuwa don ɗebe kewa, kasancewa cikin alaƙa da ƙawaye da al’ummarku.
Aisha Musa Auyo me bincike ce ta Doctorate a Ilimin halayyar ɗan adam, mahaifiyar ‘ya’ya uku, mai ba da shawara kan mental health, harkokin Gida, malamar abinci kuma kocin tarbiyya da dangantaka.
Daga cikin matsalolin da iyaye mata ke fuskanta yayin naƙuda wadda ke hana su tafiya bayan haihuwa saboda raunin ƙafafu akwai matsalar nan da ake cewa “Maternal Obstetric Palsy” a turancin likita.
Wannan matsala na faruwa ne yayin naƙuda a lokacin da kan jariri ya sauƙo zuwa ƙugun uwa. Tsawaitar naƙuda ko kuma tangarɗar naƙudar kan sa kan jariri ya danne gungun jijiyoyin laka da suka sauƙo zuwa ƙugu da ƙafafu da ake cewa “lumbosacral plexus” a yaren likita.
Duk da cewa wannan matsala tana iya shafar ƙafafu biyu a lokaci guda, amma ta fi shafar ƙafa ɗaya.
Iyaye mata da suke da haɗarin samun wannan matsala sun haɗa da:
1] Gajeru; saboda ƙuncin ƙugu.
2] Naƙuda da haihuwar jaririn da kansa ya wuce matsakaicin girma, wato girman kan jaririn ya fi faɗin mafitar ƙugun.
3] Nawa ko tsawaitar naƙuda fiye da yadda aka saba gani.
4] Uwayen da suka gaza haihuwa da kansu har sai da aka temaka musu da maƙatar ungozoma domin zaƙulo kan jaririn, wato “forcep delivery” a turance.
5] Juyewa ko karkacewar jariri yayin naƙuda da sauransu.
Alamun larurar sun haɗa da:
Waɗansu alamun suna bayyana tun a lokacin naƙuda, a yayin da wasu kuma kan bayyana bayan haihuwa.
KU KUMA KARANTA: Dalilan da ya sa maganin tazarar haihuwa ke haifar da illoli ga mata
1] Ciwo daga cinya zuwa tafin sawu.
2] Rashin jin daɗi a fatar ƙafar; kamar jin tafiyar kiyashi, jin dindiris, jin kamar ana tsira allura, ko kuma jin kamar jan wutar lantarki.
3] Shanyewar ko raunin ƙafafu da tafin sawu.
4] Ƙwacewar fitsari da da ko bahaya.
5] Matsalar saduwa da iyali, da dai sauransu.
Sai dai, sau da yawa a kan bar iyaye matan da suka haihu a kwance saboda sun kasa tashi sakamakon rashin ƙwarin ƙafafunsu ba tare da an ɗauki matakan da suka kamata ba.
A yayin da mace ta haihu, sannan aka lura ta kasa taka ƙafafunta a tuntuɓi likitan fisiyo domin ɗaukar matakan da suka kamata.
Daga Ibraheem El-Tafseer
A wannan rubutu da Aisha Salisu Babangida ta yi, a kan wannan matsala ta fara ne da cewa; Magungunan hana ɗaukar ciki sun zama muhimmin al’amari ga ma’aurata, musamman ma mata da ke amfani da su wajen ba da tazarar haihuwa da tsara rayuwar iyali.
Irin waɗannan magunguna, sun ƙunshi hanyoyi daban-daban, kama daga magungunan sha zuwa allurai da robar da ake sanya wa mata a dantsensu, da dai sauransu.
Da yawan mata na ganin fa’idar amfani da magungunan hana ɗaukar ciki, amma wasu sun ce sukan fuskanci matsaloli da dama da ke zuwa bayan amfani da su.
Waɗansu matsalolin da mata ke fuskanta sakamakon amfani da magungunan hana ɗaukar ciki kamar yadda Maryam da Faiza, wasu iyaye mata masu amfani da irin waɗannan magunguna suka shaida wa BBC, su ne; matsalolin al’ada da ƙarin ƙiba da amai.
KU KUMA KARANTA: Abincin Najeriya da masu neman haihuwa ya kamata su ci
Akwai ma ciwon Nono da ciwon kai da rage sha’awar jima’i da fitowar wani ruwa daga al’aura da dai sauransu.
Waɗannan matsaloli suna kuma haifar da rashin jituwa a tsakanin ma’aurata in ji su.
Wani kwamiti na ma’aikatar ilimi mai zurfi ta Afganistan ta ce yana kan shirin sake buɗe jami’o’i ga ɗalibai mata, kamar yadda kafafen yaɗa labarai na ƙasar suka ruwaito a ranar Litinin.
Kwamitin ya bayyana hakan ne a lokacin wani rahoto na shekara-shekara na ma’aikatar.
“Za mu raba shi da jama’a idan an kammala shirin,” in ji rahoton.
KU KUMA KARANTA: Taliban ta haramta wa matan Afganistan yin kayan kwalliya, da rufe waɗanda ake da su
Muƙaddashin ministan ilimi mai zurfi Lutfullah Khairkhwa ya ce har yanzu ba a bayyana lokacin kammala shirin ba.
Ya zuwa yanzu dai an hana mata shiga jami’o’i a ƙasar Afganistan.
Ma’aikatar Ilimi mai zurfi ta sanar da hana ilimin mata a watan Disamba 2022.
-
Kotu1 year agoKotu tayi watsi da ƙarar APC game da zaɓen Abba Gida Gida
-
Labarai9 months agoDalilin da ya sa na saka wa matata sasari – Wani magidanci a Potiskum
-
Ƙasashen Waje1 year agoƊaliban Najeriya a Sudan sun nemi a kwaso su daga ƙasar
-
Labarai1 year ago‘Yan banga sun kama wani mutum da ke yunƙurin sace yarinya a Kano