Daga cikin matsalolin da iyaye mata ke fuskanta yayin naƙuda wadda ke hana su tafiya bayan haihuwa saboda raunin ƙafafu akwai matsalar nan da ake cewa “Maternal Obstetric Palsy” a turancin likita.

Wannan matsala na faruwa ne yayin naƙuda a lokacin da kan jariri ya sauƙo zuwa ƙugun uwa. Tsawaitar naƙuda ko kuma tangarɗar naƙudar kan sa kan jariri ya danne gungun jijiyoyin laka da suka sauƙo zuwa ƙugu da ƙafafu da ake cewa “lumbosacral plexus” a yaren likita.

Duk da cewa wannan matsala tana iya shafar ƙafafu biyu a lokaci guda, amma ta fi shafar ƙafa ɗaya.

Iyaye mata da suke da haɗarin samun wannan matsala sun haɗa da:

1] Gajeru; saboda ƙuncin ƙugu.

2] Naƙuda da haihuwar jaririn da kansa ya wuce matsakaicin girma, wato girman kan jaririn ya fi faɗin mafitar ƙugun.

3] Nawa ko tsawaitar naƙuda fiye da yadda aka saba gani.

4] Uwayen da suka gaza haihuwa da kansu har sai da aka temaka musu da maƙatar ungozoma domin zaƙulo kan jaririn, wato “forcep delivery” a turance.

5] Juyewa ko karkacewar jariri yayin naƙuda da sauransu.

Alamun larurar sun haɗa da:

Waɗansu alamun suna bayyana tun a lokacin naƙuda, a yayin da wasu kuma kan bayyana bayan haihuwa.

KU KUMA KARANTA: Dalilan da ya sa maganin tazarar haihuwa ke haifar da illoli ga mata

1] Ciwo daga cinya zuwa tafin sawu.

2] Rashin jin daɗi a fatar ƙafar; kamar jin tafiyar kiyashi, jin dindiris, jin kamar ana tsira allura, ko kuma jin kamar jan wutar lantarki. 

3] Shanyewar ko raunin ƙafafu da tafin sawu.

4] Ƙwacewar fitsari da da ko bahaya.

5] Matsalar saduwa da iyali, da dai sauransu.

Sai dai, sau da yawa a kan bar iyaye matan da suka haihu a kwance saboda sun kasa tashi sakamakon rashin ƙwarin ƙafafunsu ba tare da an ɗauki matakan da suka kamata ba.
 
A yayin da mace ta haihu, sannan aka lura ta kasa taka ƙafafunta a tuntuɓi likitan fisiyo domin ɗaukar matakan da suka kamata.

Wani kwamiti na ma’aikatar ilimi mai zurfi ta Afganistan ta ce yana kan shirin sake buɗe jami’o’i ga ɗalibai mata, kamar yadda kafafen yaɗa labarai na ƙasar suka ruwaito a ranar Litinin.

Kwamitin ya bayyana hakan ne a lokacin wani rahoto na shekara-shekara na ma’aikatar.

“Za mu raba shi da jama’a idan an kammala shirin,” in ji rahoton.

KU KUMA KARANTA: Taliban ta haramta wa matan Afganistan yin kayan kwalliya, da rufe waɗanda ake da su

Muƙaddashin ministan ilimi mai zurfi Lutfullah Khairkhwa ya ce har yanzu ba a bayyana lokacin kammala shirin ba.

Ya zuwa yanzu dai an hana mata shiga jami’o’i a ƙasar Afganistan.

Ma’aikatar Ilimi mai zurfi ta sanar da hana ilimin mata a watan Disamba 2022.

Gwamnatin jihar Nasarawa ta bayyana shirin yi wa ‘yan mata masu shekaru tsakanin shekara 9 zuwa 14 rigakafi domin kare su daga kamuwa da cutar sankarar mahaifa da nono.

Dakta Mohammed Addis, Babban Sakataren Hukumar Kula da Lafiya a matakin farko ta Jihar Nasarawa, (NPHDA), ne ya bayyana hakan a wani taron masu ruwa da tsaki da aka yi ranar Alhamis a Lafiya.

Ismaila Oko, Manajan Shirye-Shirye, Cibiyar Kula da Rigakafi na Gaggawa ta Jiha ne ya wakilci shugaban a wajen taron.

Dakta Addis ya bayyana cewa jihar Nasarawa na cikin jihohi 16 da aka zaɓa a matakin farko na aikin rigakafin. Ya bayyana cewa an riga an sayo maganin kuma a halin yanzu ana ajiye shi a jihar domin rabawa cibiyoyi daban-daban.

KU KUMA KARANTA: Ƙwararru sun yi ƙira da a duba, da kuma yi wa ɗalibai allurar rigakafin cutar hanta

Don haka ya yabawa shugaban ƙasa Bola Tinubu, Gwamna Abdullahi Sule da kuma Dakta Faisal Shua’Ib, babban darakta na hukumar kula da lafiya matakin farko na ƙasa, kan rawar da suke takawa wajen ganin an samar da allurar rigakafin a jihohin da aka fara gwajin.

A nasa ɓangaren, Oko ya ce cutar sankarar mahaifa da nono ne ke da kusan kashi 50 cikin 100 na mace-macen da ke da nasaba da kansa.

“Bisa binciken Kiwon Lafiyar Jama’a na ƙasa da aka gudanar a shekarar 2018, cutar sankarar mahaifa da nono ke da kashi 50 cikin 100 na mace-mace masu alaƙa da cutar kansa.

“Kuma binciken ya kuma nuna cewa a cikin mata 10 da aka gano suna ɗauke da cutar kansa, biyu ne kawai za su iya rayuwa a ƙarshen ranar,” in ji shi.

Manajan shirin ya ci gaba da bayanin cewa sakamakon binciken ne ya sanya gwamnatin tarayya da sauran abokan hulɗar samar da allurar rigakafin.

Ya ce za a yi allurar rigakafin na tsawon kwanaki bakwai a dukkan al’ummomin da ke ƙananan hukumomi 13 na jihar.

Ya bayyana cewa ma’aikatansu za su ziyarci gidaje da makarantu da wuraren ibada a cikin wannan lokaci domin tabbatar da cewa an ba ‘yan matan da aka yi niyyar yi wa rigakafin.

Hakazalika, Mohammed Ibrahim, Daraktan kula da harkokin kiwon lafiya da wayar da kan jama’a a hukumar ta NAPDA, ya ce taron masu ruwa da tsaki na da nufin ɗaukar shugabannin al’umma tare da gudanar da aikin.

Ya bayyana cewa ana sa ran shugabannin al’umma za su taimaka wajen fadakar da jama’a game da ɓullo da sabuwar rigakafin da za ta kare mata daga kamuwa da cutar daji.

Ya ƙara da cewa, allurar ta wuce gwajin asibiti kuma dukkanin hukumomin da abin ya shafa a matakin ƙasa da ƙasa da na ƙasa sun amince da shi.

Ya kuma ƙara da cewa hukumar da abin ya shafa ce ta tabbatar da kuma tabbatar da rigakafin, don haka ba za a iya amfani da ita ba.

Taron wanda ya ƙunshi tambayoyi da amsoshi, ya samu halartar wakilan ƙungiyar kiristoci ta Najeriya, CAN, Jama’Atu Nasril Islam, JNI, kafofin yaɗa labarai, shugaban ƙaramar hukumar na hukumar wayar da kan jama’a ta ƙasa, shugabannin cibiyoyin kiwon lafiya a matakin farko na ƙananan hukumomi da dai sauransu.