Manoma a Gombe na sa ido kan gonakinsu domin kare amfanin gona

0
293

Wasu manoma a jihar Gombe na ɗaukar matakan da ba a saba gani ba na kare amfanin gonakinsu sakamakon ƙaruwar satar amfanin gona.

Yayin da wasu manoman ke kwana a gonakinsu don ci gaba da lura, wasu kuma a duk wata suna biyan Naira 30,000 zuwa Naira 50,000 ga ‘yan banga don kare gonakinsu, yayin da manoman jihar ke shirin girbi.

Binciken da Kamfanin Dillancin Labarai na Najeriya ya gudanar a ƙananan hukumomin Ɓilliri, Yamaltu-Deba, Kaltungo, Nafaɗa, Kwami da kuma Akko na jihar ya nuna cewa manoman a yanzu suna yin taka tsantsan na tsawon sa’o’i 24 kan amfanin gonakin da har yanzu ba a girbe su ba.

Nasiru Usman, wani manomi ya shaida wa NAN a ranar Talata cewa ya koma gonarsa na wucin gadi da ke unguwar Nono saboda ba ya iya biyan kowa kuɗin da zai kalli gonarsa.

KU KUMA KARANTA: ’Yan fashi sun gurgunta harkokin noma a jihar Neja – Gwamna Bago

Usman ya ce bayan da ya kashe maƙudan kuɗaɗe wajen sayan kayan masarufi, ba zai iya samun irin wannan ƙarin kuɗin ba, don haka ya yanke shawarar ci gaba da zama a gonarsa har sai an girbe amfanin gonakinsa kuma a kai shi wuri mafi aminci.

“Ko masarar da na shuka a gidana ma ba ta tsira ba; ranar lahadi ɗana ya kori wani da ya haura katanga ya sace mana masara a harabar gidana. Lamarin yana da ban tsoro,” in ji shi.

Ayuba Ali, wani manomi daga garin Ɓilliri, ya ce satar amfanin gona shi ne babban ƙalubalen da manoma ke fuskanta a kusan dukkanin auyukan da ke cikin garin Ɓilliri.

Ya ƙara da cewa ci gaban da aka samu ya tilastawa manoman yankin ɗaukar matakan kare amfanin gonakinsu.

Mista Ali ya ce wasu manoma na biyan Naira 40,000 duk wata ga kowane dan banga kuma sun dauki jami’ai sama da ɗaya dangane da girman gonakinsu.

“Wannan yanzu ya zama dole, idan ba ku yi ba, kun rasa jarin ku. “A gare ni, ba ni da wannan kuɗin da zan kashe don haka na ƙaura na ɗan lokaci zuwa gonata don in kwana a can in lura da gonata, musamman da dare lokacin da suke shiga gonaki don aiwatar da mugayen ayyukansu,” in ji shi.

Ali ya ce ba a samu sauki ba tun da ya fara kwana a gonarsa domin wannan shi ne karon farko, ya ce ba shi da wani zaɓi domin ya zuba jari sosai saboda tsadar kayan masarufi musamman takin zamani.

Ga Idris Garba, wani manomin shinkafa daga al’ummar Deba, wanda ya noma kadada 15 na gonaki, labari ne na ci gaba da kashe kuɗi har zuwa girbi.

Malam Garba ya ce a cikin watanni biyu ya kashe Naira 100,000 wajen haɗa ’yan banga biyu wanda ya riƙa biyan Naira 25,000 duk wata domin su rika kula da gonarsa dare da rana.

“Ina da ’yan banga guda biyu da suke gadin gonata daga ɓarayi; ɗaya yana kallo da rana, ɗayan kuma da dare. “Ina biyan su Naira 25,000 kowannensu, don haka duk wata ina kashe Naira 50,000, kuma wata biyu kenan ina biyan su.

Za a ci gaba da yi har sai na girbe dukkan amfanin gona na,” inji shi.

Wani manomin amfanin gona mai ɗimbim yawa daga yankin Kashere da ke ƙaramar hukumar Akko, Ibrahim Kashere, ya ce lamarin ya zama ruwan dare a cikin al’ummarsu, inda ya ce hakan ya sa manoman ko dai su koma gonakinsu ko kuma su ɗauki masu gadi domin kare amfanin gonakin da ba a yi girbe ba.

Mista Kashere ya ce a cikin kwanaki 10 da suka gabata, an kama sama da mutane bakwai suna satar amfanin gonakin wasu, ya ƙara da cewa waɗanda aka kama sun ɗora laifin yunwa da suka aikata.

“Idan dole ne ku sami wani abu daga gonar ku, dole ne ku kwana a can kowane dare ko kuma ku ɗauki mutane su yi muku hakan, in ba haka ba jarinku zai tafi tare da kowane dare na sata,” in ji shi.

Hakazalika Haruna Kwami, wani manomi daga ƙaramar hukumar Kwami, ya ce babu amfanin gona da ba a sata ba, yana mai cewa yunwa ce ta haddasa yawaitar satar amfanin gona.

Mista Kwami ya shawarci manoman jihar da su ɗauki matakin kare gonakinsu kamar yadda da yawa daga cikinsu suka yi, inda ya ce idan ba su yi hakan ba, to babu abin da za su girbe.

Da aka tuntuɓi jami’in hulɗa da jama’a na ‘yan sanda a Gombe, ASP Mahid Abubakar, ya shaida wa NAN cewa ba a samu irin wannan ƙorafin a rundunar ba amma bai iya sanin ko an samu irin wannan a matakin sashe ba.

Abubakar ya shawarci manoman jihar da su rungumi ɗabi’ar kai rahoton irin wannan lamari.

“Idan muka samu irin waɗannan rahotanni, za mu san yadda za mu samar da isasshen tsaro.

“Abin da ba ku sani ba ba za ku iya aiki da shi ba; Ina jin haka daga gare ku kawai amma idan muna da ƙorafi daga manoman da abin ya shafa za mu ɗauki matakai,” inji shi.

Leave a Reply