Jihohin Kogi, Anambara da Yobe za su fuskanci mummunar ambaliyar ruwa a daminar bana – NiMet

Gwamnatin tarayyar Najeriya da gwamnatocin jihohin ƙasar na ɗaukar matakan daƙile matsalar ambaliyar ruwa da ake sa ran za a yi a shekarar 2023 yayin da damina ta fara.

Hukumar Kula da Yanayi ta Najeriya (NIMET) da Hukumar Ba da Agajin Gaggawa ta Ƙasa (NEMA) sun yi gargaɗin cewa ambaliyar ruwan na bana za ta yi muni fiye da na 2022.

An lalata gonaki, kayayyakin more rayuwa, gidaje, motoci da sauran kadarori a Jihohi 34- Adamawa, Anambra, Bayelsa, Kebbi, Kogi, Kaduna, Niger, Yobe, da Zamfara na daga cikin waɗanda abin ya shafa. Lamarin ya yi tsanani har Majalisar Ɗinkin Duniya (UN)  ta fitar da dala miliyan 10.5 daga Asusun Ba da Agajin Gaggawa na Najeriya (NHF) da Asusun Ba da Agajin Gaggawa (CERF) don rage tasirin.

Rahoton da Hukumar Kula da Ruwa ta Najeriya (NIHSA) ta fitar a watan Fabrairun 2023 ya nuna cewa Ƙananan Hukumomi 178 (LGAs) a Jihohi 32 da Babban Birnin Tarayya (FCT) na fuskantar barazana.

KU KUMA KARANTA: SANARWA: Hasashen NIMET, NIHSA ya ja hankalin Jihar Yobe kan ambaliyar ruwa

A yayin nazarin tsakiyar wa’adi na ‘Sendai Framework For Disaster Risk Reduction’ (SDFRR) da aka gudanar a ranar Juma’ar da ta gabata a hedkwatar Majalisar Dinkin Duniya da ke New York, NEMA ta ba da tabbacin shirinta.

Sanarwar da mai magana da yawun Najeriya Manzo Ezekiel ya fitar ta nuna cewa, ambaliyar ruwa ta 2022 ta shafi ‘yan ƙasar miliyan 4, ta raba miliyan 2 da muhallansu, ta yi sanadin mutuwar mutane 665, ta lalata gidaje 355,986 da kuma kadarori na 944,989 da gonaki.

Babban Darakta, Mustapha Habib Ahmed ya ce gwamnatin tarayya ta kafa kwamitin shugaban ƙasa domin samar da wani cikakken shiri na daƙile bala’in ambaliyar ruwa.

Shirin shi ne haɗa matakan tsari da marasa tsari, buƙatun muhalli, kula da filaye da ruwa, da kuma samar da haɗin kai tsakanin masu ruwa da tsaki don gudanar da ingantaccen ambaliyar ruwa da aiwatar da ayyukan.

Ahmed ya sanar da ƙaddamar da Shirye-shiryen tsare-tsare da masu nasaba da yanayi na shekarar 2023, daftarin aiki don taimakawa abokan hulɗa da su ta tsara matakan kiyaye rayuka, rayuwa, ababen more rayuwa, kadarorin da ake samarwa da muhalli.

Tare da haɗin gwiwar Hukumar Raya Sararin Samaniya ta Najeriya (NASDA), NEMA na ƙara samar da tsarin gargaɗin wuri da bayanai masu haɗari ta kafafen yaɗa labarai da sauran hanyoyin sadarwa.

Hukumar ta kuma yi haɗin gwiwa da hukumar raya ƙasashe ta Majalisar Ɗinkin Duniya (UNDP) kan kafa ma’ajin bayanai na bala’o’i da ci gaban da ke tattare da haɗari don magance haɗurran da ke faruwa a yanzu da kuma nan gaba.

“NEMA ta fara gudanar da dandali na ƙasa da kasa na DRR. Lamarin ya faru ne a yankuna uku daga cikin shiyyoyin siyasa shida na Najeriya inda ake sa ran za a gabatar da sauran kafin sati 3 ga watan Yuni,” Ahmed ya bayyana. DG ta buƙaci goyon bayan fasaha akan haɓaka iya aiki, horarwa akan hasashen faɗakarwa da wuri, nazarin haɗarin haɗari, Binciken Buƙatun Bala’i (PDNA) da Sendai Tsarin Sa ido da bayar da rahoto.

A shekarar da ta gabata, Anambara ta samu mace-mace a yankunan kogi, ciki har da mutuwar yara ‘yan makaranta uku a Onitsha da kuma mutuwar mutane 50 bayan da wani jirgin ruwa ɗauke da fasinjoji 80 ya kife a Ogbaru.

A Kogi, Hukumar Ba da Agajin Gaggawa ta Jihar (SEMA) ta shaida wa DAILY POST cewa, hukumomi na ɗaukar matakan da suka dace dangane da mummunar ambaliyar ruwa ta 2022.

Kananan hukumomi tara da ke kusa da kogin Neja da Binuwai sun yi mummunar illa: Lokoja, Kogi-Koto, Ajaokuta, Ofu, Igalamela-Odolu, Bassa, Idah, Ibaji, da Omala.

“Mun fara wayar da kan jama’a game da yadda ake hasashen ambaliyar ruwa ta 2023 da kuma buƙatar mazauna yankin su koma tudu,” in ji Daraktan Sashen Agaji, Ajibade Abimbola.

A Yobe, Babban Sakataren Hukumar SEMA, Mohammed Goje, Ma’aikatu, Sashe da Hukumomi 13, ƙungiyoyi masu zaman kansu da abokan aikin jin ƙai sun yanke shawarar ɗaukar matakan haɗin gwiwa.

Sun amince da yin cuɗanya da shugabannin addini, na gargajiya da na al’umma don ƙara wayar da kan jama’a a faɗin duniya tare da ci gaba da sanya ido kan ma’aunin madatsar ruwa.

SEMA da Ofishin Majalisar Ɗinkin Duniya mai kula da ayyukan jin ƙai (UNOCHA) za su gano MDAs masu dacewa don tsara shirin na shekaru 5 kan magance ambaliyar ruwa da shawo kan matsalar.

Gwamnatin ta ƙara da cewa za ta zaƙulo makarantun da ke fama da ambaliyar ruwa da kuma makarantun da ‘yan gudun hijirar ke ciki; Ana sa ran fitar da kuɗade a kan lokaci don mayar da martani.

A halin da ake ciki kuma, a cikin makon farko na watan Mayu, Labba Kuka da ke unguwar Mutai a ƙaramar hukumar Gujba ta samu ambaliyar ruwa sakamakon mamakon ruwan sama da ya yi sanadin mutuwar mutane 3, da jikkata 9 tare da raba gidaje 271 da muhallansu.

A halin da ake ciki, Jihohin ma suna ƙara ƙaimi. A Anambara, yankunan da ake fama da matsalar sun haɗa da Ogbaru, Ayamelum, Anambara East, Anambara West, Onitsha North, Onitsha South, Awka North, Idemili South, Ekwusigo da Ihiala LGAs.

Gwamnati ta yi ƙira ga mazauna yankunan karkara da su kwashe iyalansu kafin lokaci.

Ya tabbatar da kafa sansanonin ‘yan gudun hijirar (IDPs) na mutanen da aka kwashe da wuri. “Mun yi gargaɗin cewa akwai buƙatar a lalata hanyoyin ruwa. Ya kamata mutane su daina gine-gine a filayen ruwa da magudanar ruwa,”

Kwamishinan Yaɗa Labarai, Paul Nwosu ya shaidawa DAILY POST. “ƙarfafa magudanan ruwa, kada ku zubar da sharar ku a wurin; matsawa zuwa mafi tsayi kafin ambaliya ta zama wuyansa. Idan an yanke shi daga wurin da aka keɓe, hawa ku tsaya a kan babban dandamali.

“SEMA ta fitar da matakan daƙile ambaliyar ruwa ga mazauna yankunan kogi, ciki har da yin tsare-tsare na haƙiƙa na girbi a kan lokaci da kwashe amfanin gona da dabbobi domin gujewa asara.

“Kada mutane su jira har sai ambaliyar ta zo girbi. Dole ne su yi tabbatacciyar tsare-tsare don tabbatar da kadarorin gidansu da muhimman kayayakinsu gwargwadon yuwuwa kafin ambaliyar ruwan ta auku,” inji shi.