Aƙalla jami’an makarantu 20 ne da ake zargin suna taimakawa da badaƙalar cin hanci da rashawa. Hukumar shirya jarabawar kammala sakandire ta Afrika ta Yamma, (WAEC), ta kama a jarrabawar da ta ke ci gaba da yi na jarrabawar kammala sakandare ta yammacin Afirka, (WASSCE), ga ‘yan ɗaliban makaranta.

Majalisar ta ce an kama mutanen ne a sassa daban-daban na ƙasar. Shugaban ofishin na ƙasa, HNO, Patrick Areghan, ya bayyana haka a wajen wani zagayen sa ido da ya gudanar a wasu makarantu ranar Alhamis a birnin Legas.

KU KUMA KARANTA: Hukumar WAEC ta fitar da sakamakon jarrabawar 2022

A cewar sa, hukumar ta WAEC ta miƙa dukkan masu laifin ga ‘yan sanda domin gurfanar da su gaban ƙuliya.

Mista Areghan ya sha alwashin cewa majalisar za ta yi duk mai yiwuwa don ganin an bi ƙarar da ake tuhumarsu da shi zuwa ga ma’ana. “Batun rashin aikin jarrabawa ba za a iya sake yin amfani da safar hannu na yara ba.

“A yanzu ba kasuwanci ba ne kamar yadda aka saba, domin ya lalata tarbiyya da ɗabi’u gaba ɗaya a cikin al’ummarmu. Yana ɗaukar wani yanayi mai haɗari, wanda idan ba a magance shi ba zai durƙusar da ƙasarmu.

“Yanzu tun da aka fara wannan jarrabawar, mun tura fasaharmu, wadda aka tsara don kama maguɗin jarrabawa kuma muna farin ciki da sakamakon da muka samu zuwa yanzu.

“Misali, a Ibadan, Oyo, inda muke da ofishin mu na shiyyar, wanda ke kula da Osun, Kwara da kuma Oyo kanta, mun kama mutane uku a wata makaranta, kuma don ɓoye sirri, ba zan ambaci sunan ba.

“A can, an kama wani mai kula da wata cibiya, shugaban makaranta da kuma mai sa ido, duk an kama su.

An kama su ne da laifin zarge-zarge da kuma aika amsoshi a wasu dandamali, ta haka, suna taimakawa da kuma magance munanan jarabawa.”.

Ya ce: “Sai kuma, a Maiduguri, an kama wani mai duba da shugaban wata makaranta, an miƙa su ga ‘yan sanda su ma. “A Umuahia, an kama wani malami da wani mai kula da su a wata makaranta kuma an miƙa su ga ‘yan sanda.

“A Abeokuta, wani mai makaranta ne aka fara kamawa a farkon wannan jarrabawar a ranar 8 ga Mayu, yana ɗaukar takardu tare da buga takardun tambaya,” in ji shi.

Mista Areghan ya bayyana lamarin a matsayin babban abin kunya. Jami’in WAEC, ya ce tun daga lokacin da aka kama mai gidan da wani mai kula da su sannan kuma aka miƙa su ga ‘yan sanda.

Ya kuma bayyana cewa, an kuma samu irin wannan lamarin a Osogbo, inda aka kama wani shugaban makarantar, da mai sa ido (invigilator) da babban mai sa ido kan wannan laifi.

A cewarsa, a Kaduna ma an kama wani mai kula da jarrabawa da jami’in jarrabawa a makarantar da aka kama tare da miƙa shi ga ‘yan sanda.

Ya bayyana cewa makarantar da aka miƙa wa Kaduna ya kamata ta zama Kano, amma an ba ta ne saboda ta fi kusa da Kaduna.

Mista Areghan ya ce za a ci gaba da kama mutanen har sai an kammala jarrabawar.

Ya kuma buƙaci ‘yan ɗaliban da kada su bari waɗanda ba su yi musu fatan alheri su shiga cikin rayuwarsu ta gaba ba, ta hanyar yi musu alƙawarin taimaka musu wajen cin jarabawarsu ta hanyoyin da ba su dace ba, yana mai jaddada cewa ba za a taɓa shiga jarabawar WAEC ba, ba bisa ƙa’ida ba.

A cewarsa, duk waɗanda aka kama da aikata wannan aika-aika ta yiwu ɗaliban da ba a san ko su wanene ba ne da iyayensu suka biya, inda suka yi alƙawarin taimaka musu wajen cin jarrabawar.

“Ina so in yi tir da wannan magana da wasu ke sha’awar furtawa, wato kullum tambayoyin jarrabawarmu suna zubewa. “Wannan ba ya wanzu.

Jarabawar mu a kodayaushe tana cikin ƙoshin lafiya har sai sun isa wurin ɗaliban a zauren.” Ya tabbatar da cewa tambayoyin jarrabawar WAEC ba sa fitowa fili kuma ya gargadi kafafen yaɗa labarai da su daina amfani da kalmar “leak”.

“Abin da ya faru a zahiri shi ne, da zarar an fara jarrabawar, sai mu ba shugabannin takardun tambayoyin, sa’a ɗaya kafin a fara, domin su yi tattaki daga wurin da ake karɓa, zuwa makarantu daban-daban, inda za su gudanar da jarrabawar.

“Me ya faru?

“Nan da nan suka isa ɗakin jarabawar, za su buɗe ƙunshin da sunan raba wa ɗaliban, kuma za su yi ta buga hotuna a wasu dandali da aka keɓe a WhatsApp, Instagram da sauransu.

“Irin waɗannan mutane ‘yan ƙungiyar haɗaka ne da ke karɓar kudi,” in ji shi.

A cewarsa, da zarar an kammala jarrabawar, za a gano duk wanda ya ɗauki hoton takardun.

Mista Areghan ya lura cewa majalisar tana da hanyar gano waɗanda suka kama, waɗanda suka buga, waɗanda aka buga wa da kuma ko wane ɗalibi aka buga.

A cewarsa, a lokacin ne majalisar ta koma ɗaukar mataki ta hanyar tattara dukkansu tare da miƙa su ga ‘yan sanda.

“Kun ga na shaida wa waɗannan yaran cewa da ƙyar za su samu lokacin da za su iya shiga duk wani kayan da aka ɗauka da kuma sanya su a kan kowane dandamali saboda tuni sun shiga zauren rubuta jarabawar.”

“Daga abin da muka gani ya zuwa yanzu a makarantun da muka ziyarta, zan ce jarrabawar tana tafiya cikin kwanciyar hankali.

Babu wani ƙalubale da ya wuce ikonmu. “Tabbas za ku ci karo da mutane da za su so su nuna wayo ta hanyar yanke lungu da saƙo da ƙoƙarin ganin an yi abubuwan da ba su dace ba, amma mun samu nasarar doke su.

“Akwai wasu da ba mu damu da kanmu ba, kamar yadda za mu yi aiki da irin wannan tsarin mulki.”

Ya yi nuni da cewa, aiki tuƙuru shi ne mafita ga ƙasa mai kwanciyar hankali da ci gaba, ya ƙara da cewa ya kamata makarantu su ci gaba da dagewa kan ingancin ilimi ba komai ba, domin a samu ingantaccen ilimi.

Kamfanin Dillancin Labaran Najeriya ya bayar da rahoton cewa, makarantun da aka ziyarta don sanya ido a ranar Alhamis sun haɗa da ST da T a Ikeja, babbar makarantar sakandaren Ikeja da kuma babbar sakandare ta jiha da dai sauransu.