A ranar 11 ga Maris na 2023, a hedkwatar gidan rediyon BBC da ke birnin Landan, Sashen wasanni na BBC ya gamu da cikas a ranar asabar bayan da masana da masu sharhi suka ki yin aiki don nuna goyon baya ga mai gabatar da shirye-shirye, Gary Lineker, wanda aka tilasta masa ja da baya, bayan ya zargi gwamnati da yin amfani da kalamai na zamanin Nazi.
Mai gabatar wa Lineker, ɗan wasan Ingila na huɗu da ya fi zura kwallo a raga, ya haifar da cece-kuce ta hanyar sukar sabuwar manufar gwamnatin Birtaniyya na magance matsalar baƙin haure ba bisa ƙa’ida ba.
Lineker, ɗan shekaru 62 da haihuwa, ya kwatanta harshen da aka yi amfani da shi wajen ƙaddamar da sabuwar manufar da ta Jamus a zamanin Nazi a shafin Twitter, a ranar juma’a, abin da BBC ta ce ya “ƙetare ka’idojinmu.”
BBC ta yanke shawarar cewa zai janye daga gabatar da shirin Match of the Day har sai mun samu matsaya mai ma’ana kan amfani da kafafen sada zumunta,” in ji mai watsa labaran a cikin wata sanarwa.
KU KUMA KARANTA: Yadda BBC ta rasa ƙwararrun ma’aikatanta tara da suka koma TRT
Lineker mai watsa shirye-shirye ne mai zaman kansa na BBC, ba memba na dindindin ba ne, kuma ba shi da alhakin labarai ko abubuwan siyasa don haka baya buƙatar bin ƙa’idodin ƙaƙƙarfan ƙa’idodi na rashin son kai.
Nan take Pundits da tsoffin ‘yan wasan Ingila Ian Wright da Alan Shearer suka yi rubutu ta kafar twitter cewa su ma ba za su shiga ayi shirin da su ba, sai kuma masu sharhin shirin, daga nan sai Wright ya faɗa a faifan bidiyonsa a ranar asabar cewa zai bar BBC idan aka kori Lineker.
BBC ta sanar da cewa, wasannin da suka fi ɗaukar hankali, wasan daren asabar tun 1964 da kuma shirin talabijin na ƙwallon ƙafa mafi dadewa a duniya, za a nuna shi ba tare da ƙwararru ko mai gabatarwa a karon farko ba.
Har ila yau, sanarwar ta ce ba za a nemi ‘yan wasan da su yi hira da su ba bayan wasu sun nuna ba za su samu goyon bayan Lineker ba,abin da ya ƙara dagula hargitsi, masu gabatar da shirye-shirye da masu sharhi sun fice daga jerin shirye-shiryen rediyo da talabijin na BBC, wanda ya tilasta soke shirye shiryen, da kuma watsa shirye-shirye na maimaici maimakon watsa shirye-shiryen kai tsaye na cunkoson wasannin ranar Asabar.
“Mun yi nadama kan waɗannan sauye-sauyen da muka gane za su zama abin kunya ga masu sha’awar wasanni na BBC,” in ji mai watsa labaran.
“Muna aiki tukuru don warware lamarin kuma muna fatan yin hakan nan ba da dadewa ba.”
Shi kansa Lineker bai yi magana da manema labarai ba, amma an hange shi a kulob din Leicester City na mahaifarsa a wasansu da Chelsea a gasar Premier.
Rikicin ya samo asali ne sakamakon martanin da Lineker ya bayar ga wani faifan bidiyo da sakatariyar harkokin cikin gida Suella Braverman ta bayyana shirin daƙatar da baƙin haure da ke tsallakawa tashar a kan ƙananan jiragen ruwa.
Lineker, tauraron ma’akaci ne da ya fi kowa albashi a BBC, ya rubuta a shafinsa na Twitter cewa, “Wannan wata manufa ce kawai ta zalunci da aka yi wa mafi rauni cikin yare da yayi kama da wanda Jamus ta yi amfani da shi a shekarun 30s.”
Gwamnatin masu ra’ayin mazan jiya na da niyyar haramta neman mafaka daga dukkan baƙin haure ba bisa ƙa’ida ba, tare da miƙa su wasu ƙasashe, kamar Rwanda, a wani yunƙuri na daƙatar da tsallakawar baƙin haure, wanda ya kai sama da 45,000 a bara.
Ƙuri’u jin ra’ayin jama’a ta YouGov da aka buga a ranar Litinin ya nuna kashi 50 cikin 100 na goyon bayan matakan, yayin da kashi 36 na adawa.,sai dai ƙungiyoyin kare haƙƙin bil adama da Majalisar Dinkin Duniya sun ce dokar za ta mayar da Biritaniya ta zama doka ta ƙasa da ƙasa a ƙarƙashin yarjejeniyar turai da majalisar ɗinkin duniya.
Wasu ‘yan majalisar dokokin Tory 36 sun aike da wasika ga BBC suna gargadin cewa lamarin “ba shakka zai girgiza ƙwarin gwiwar da mutane da yawa ke da shi a kanta” kan rashin nuna son kai na kamfanin.
Matakin na BBC ya janyo ce-ce-ku-ce daga ’yan siyasa da masu faɗa a ji, waɗanda da yawa daga cikinsu sun zarge ta da kin biyan buƙatun ‘yan majalisar masu ra’ayin rikau.
Shugaban ‘yan adawar Labour Keir Starmer ya ce BBC “sun sami wannan ba daidai ba kuma yanzu an fallasa su sosai”, yayin da takardar neman a maido da Lineker ta jawo kusan sa hannun mutane 160,000.
Tsohon darakta janar na BBC Greg Dyke ya ce gidan rediyon ya yi kuskure.
“Ainihin matsalar a yau ita ce, BBC ta zubar da mutuncinta ta hanyar yin hakan,” kamar yadda ya shaida wa gidan rediyon, ya ƙara da cewa hakan na iya haifar da tunanin cewa “BBC ta durƙusa ga matsin lambar gwamnati.”
Batun ya jawo ce-ce-ku-ce na tsawon shekaru da BBC ta yi kan rashin nuna son kai, wanda a cikinsa ya ƙara tsananta bayan da Birtaniya ta kaɗa ƙuri’ar ficewa daga Tarayyar Turai a shekara ta 2016.
Magoya bayan Brexit sun yi iƙirarin cewa ɗaukar hoto na kamfani yana nuna son kai a kansu, yayin da bangaren hagu ya yi iƙirarin cewa ya ba masu gabatarwa damar yin kalaman batanci ga tsohon shugaban Labour Jeremy Corby.
Rikicin na Lineker ya zo a wani lokaci mai zafi musamman bayan zargin cewa shugaban BBC Richard Sharp ya sauƙaƙe lamuni ga tsohon Firayim Minista Boris Johnson yayin da yake neman aikin.
