Gwamnan jihar Kaduna, Nasir El-Rufai, da takwaransa na Anambara, Charles Soludo, sun buƙaci gwamnatin tarayya da ta kawo ƙarshen tsarin tallafin man fetur wanda ya yi illa ga tattalin arziƙin Najeriya.

Gwamnonin sun yi wannan ƙiran ne a ranar Talata a Abuja yayin wani taron tattaunawa a kan manufofin “Yadda Najeriya za ta iya Gina Tattalin Arziƙin Bayan Man Fetur”.

Kamfanin Dillancin Labaran Najeriya (NAN) ya bayar da rahoton cewa, taron ya kasance tare da haɗin gwiwar ‘Agora Policy’, da wata ƙungiyar tunani ta Najeriya da kuma ‘Carnegie Endowment for International Peace’.

Har ila yau, an gabatar da wani littafi da aka buga kwanan nan mai suna “Tattalin Arziƙi a Najeriya: Siyasar Gina Tattalin Arziƙi Bayan Man Fetur” wanda aka zaɓa a matsayin ɗaya daga cikin Mafi kyawun Littattafai na 2022 na ‘Financial Times’.

KU KUMA KARANTA: Zan soke tallafin man fetur don yana wahalar da talakawa- Tinubu

Zainab Usman babbar jami’a ce kuma Daraktan shirin Afirka a ƙungiyar ‘Carnegie Endowment for International Peace’ da ke Washington, D.C ta rubuta littafin.

Da yake jawabi, El-Rufai ya jaddada buƙatar kawo ƙarshen tallafin da ake ba wa ‘Premium Motor Spirit (PMS)’ da aka fi sani da man fetur da kuma yin aiki da hankali wajen magance matsalolin maimakon jinkiri.

Ya tuna cewa a shekarar 2021, Majalisar Tattalin Arziƙi ta Ƙasa, (NEC), ta bawa kwamitin da ya jagoranci aikin tsara tsarin yadda za a yi da albarkatun idan aka cire tallafin da ya haɗa da nawa za a tara.

Ya jera sassan shawarwarin nasa da suka haɗa da tsarin zuba jari a fannin tsaro, ƙariyar zamantakewa, ababen more rayuwa kan lafiya da ilimi da dai sauransu.

“Mun yi aiki da masana da Bankin Duniya kuma mun fitar da rahoto kan abin da za a yi da albarkatun wanda za a bayyana wa ‘yan Najeriya a sarari. “A shekarar 2021 kasafin kuɗin Gwamnatin Tarayya na kan tituna ya kai Naira biliyan 200 kuma a shekarar 2021 muna yin hasashen kashe Naira tiriliyan 1.2 wajen bayar da tallafi kuma mun ga haɗari kuma na yi ƙira da a cire shi.

“Muna da tsari kuma majalisar tattalin arziƙi ta amince da a janye shi saboda muna da kyakkyawan tsari kan inda kuɗaɗen ya kamata su shiga wanda ya haɗa da gwamnatin tarayya, jihohi da ƙananan hukumomi don shiga tsakani.

“Har yanzu ana ci gaba da aiki kuma a halin yanzu muna duban Naira tiriliyan 6 wajen bayar da tallafin amma ku je ku duba kasafin kuɗin ƙasa kan samar da ababen more rayuwa a fannin lafiya da ilimi, hakan bai kai ga hakan ba kuma ba ta da ma’ana, don haka akwai buƙatar mu kawo ƙarshen tallafin. ”

Mista Soludo a nasa ɓangaren, ya ba da shawara, ya kuma yi ƙira da a samar da shugabanci na kawo sauyi da shiri, ya ƙara da cewa sabon shirin ya samu damar sake farawa.

“Dole ne a fara ta hanyar tattara ƙungiyar da kuma yin aiki nan da nan tare da gyare-gyaren hukumomi da tsarin gasa,” in ji shi.

A cewarsa, zai zama wajibi idan muka fara gudanar da karatun na yau da kullun tare da yin amfani da darussa daga waɗancan nazarce-nazarcen da suka yi aiki a baya ta hanyar maimaita su.

Gwamnan ya ce manufofi masu amfani don samun saurin ci gaba da ɗorewar da ci gaban gyare-gyaren hukumomi da canji su ne mabuɗin.

Shi ma da yake nasa jawabin, tsohon Sarkin Kano, Muhammadu Sanusi II, wanda ya kasance babban baƙo, ya jaddada buƙatar shirya tunanin ‘yan Najeriya kan munanan yanke shawara da suka durƙusar da ƙasar tare da rufe wannan rami.

Sanusi ya ce domin a samu daidaito, kamata ya yi gwamnati mai jiran gado ta sanya ƙwararrun jami’ai a kan muƙaman da suka dace. “Za a rantsar da gwamnati a ranar 29 ga Mayu kuma ina ganin sai mun fara bayyana abin da ake sa ran wannan gwamnatin.

“Me mu a matsayinmu na ’yan Najeriya, muka ware a matsayin wani ci gaba da ke nuna muna kan hanyar da ta dace. “Muna kuma buƙatar gwamnati da ta fahimci zurfin rikice-rikicen da muke ciki.

Dukkanmu muna da alhakin isar da tasirin manufofin da muke ba da shawarar. “Muna buƙatar komawa cikin wannan yanayin inda ‘yan siyasa ke mutunta ‘yancin kai, mutunci da cin gashin kansu na waɗannan cibiyoyi da kuma inda dokar ta kafa su don gudanar da ayyuka,” in ji shi.

Da yake jawabi, Aigboje Aig-Imoukhuede, wanda ya kafa gidauniyar Aig-Imoukhuede kuma shugaban kamfanin Coronation Capital, ya bayyana cewa tallafin man fetur bai dogara da tunani ba sai dai siyasa ce kawai.

A cewarsa, tace ɗanyen mai da samar da tace mai a Najeriya, haƙiƙa zai rage farashin man fetur. Ya kuma yi bayanin cewa yin la’akari da kasafin kuɗi, sake fasalin basussuka da kuma zuba jari mai yawa na masu zaman kansu ya kamata gwamnati mai zuwa ta yi la’akari da shi don bunƙasar tattalin arziƙi.

Mahalarta taron, waɗanda suka koka kan cire tallafin man fetur, sun yi ƙira da a yi amfani da albarkatun yadda ya kamata bayan cire shi a wani sabon salo.